Αγγειακή Άνοια

Η Αγγειακή Άνοια είναι η δεύτερη πιο συχνή άνοια μετά την νόσο Alzheimer. Είναι μια κατάσταση που προκαλεί προβλήματα στην σκέψη, το σχεδιασμό , την κρίση, τη μνήμη και άλλες λειτουργίες του εγκεφάλου. Κύρια αιτία της νόσου είναι η μειωμένη ροή αίματος που συνήθως προκαλεί βλάβη στον εγκέφαλο.

Μπορεί να αναπτυχθεί μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, χωρίς αυτό να είναι ο κανόνας. Η βαρύτητα του ανοϊκού συνδρόμου εξαρτάται από την έκταση της βλάβης που προκλήθηκε το εγκεφαλικό αλλά και από την εντόπιση του εγκεφαλικού (τοποθεσία στον εγκέφαλο).

Άλλες αιτίες που μπορούν προκαλέσουν την νόσο είναι καταστάσεις που μειώνουν την κυκλοφορία των αγγεία, στερώντας τον εγκεφάλου από την ζωτικής σημασίας οξυγόνο και άλλων θρεπτικών ουσιών.

Παράγοντες που που επηρεάζουν την ομαλή καρδιακή λειτουργία όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, η κολπική μαρμαρυγή, η υψηλή αρτηριακή πίεση , η υψηλή χοληστερόλη και το κάπνισμα μπορουν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας αγγειακής. Επίσης μικροέμφρακτα , μικρο-εγκεφαλικά που δεν παρουσιάζουν άλλη κλινική συμπτωματολογία, μέσα στον εγκέφαλο μπορούν να προκαλέσουν αμνησιακά φαινόμενα αγγειακής αιτιολογίας.

Πρόληψη

Ο έλεγχος αυτών των παραγόντων μπορεί να βοηθήσει να μειώσετε τις πιθανότητες εμφάνισης αγγειακής άνοιας.

Τύποι Αγγειακής άνοια

Οι Αγγειακές Άνοιες διακρίνονται σε φλοιώδεις και υποφλοιώδεις μορφές, υπάρχουν όμως αναφορές και για ασυνήθεις μικτές μορφές.

Στις φλοιώδεις άνοιες υπάγονται:

α) η Πολυεμφραγματική Άνοια

β) η εστιακής μορφής Αγγειακή Άνοια και

γ) τα φλοιώδη έμφρακτα.

Στις υποφλοιώδεις άνοιες εντάσσονται οι:

α) η κενοτοπιώδης κατάσταση

β) η λευκο-εγκεφαλοπάθεια του Binswangler

γ) η «λευκοαραίωση» και

δ) η εγκεφαλική αρτηριοπάθεια μετά υποφλοιωδών εμφράκτων και λευκοεγκεφαλο-πάθειας, κληρονομούμενη κατά τον αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα (Cadazil)
Ένα μικρό ποσοστό Αγγειακών ανοιών οφείλεται σε ασυνήθη αίτια. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η αμυλοειδική αγγειοπάθεια του εγκεφάλου, οι σπάνιες αγγειίτιδες και αγγειοπάθειες από ερυθηματώδη λύκο, η «Κληρονομική Πολυεμφραγματική Άνοια» (Sourander και Sjogren 1970) και η «οικογενής υποφλοιώδης Άνοια με λευκοαραίωση» (Davous 1991).

Παράγοντες κινδύνου των Αγγειακών Ανοιών

Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί σημαντικό αιτιολογικό παράγοντα των Αγγειακών Άνοιών και ισχαιμικών επεισοδίων. Επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία και η κατάχρηση καπνού. Η παρουσία όμως ενός ή και περισσότερων μαζί από τους παραπάνω παράγοντες δεν θεωρούνται επαρκείς για να τεθεί η διάγνωση της Αγγειακής Άνοιας, λόγω της μεγάλης συχνότητας με την οποία απαντούν στην κρίσιμη ηλικία.

Διάγνωση

Η διάγνωση μιας αγγειακής άνοιας είναι περίπλοκη για ποικίλους λόγους. Κατ ‘αρχάς, η αγγειακή άνοια έχει πολλαπλές αιτίες και κλινικές μορφές. Δεύτερον, σε αντίθεση με τη νόσο του Alzheimer, η διάγνωση της αγγειακής άνοιας δεν έχει παθογνωμονικά κριτήρια. Τρίτον, τα κλινικά διαγνωστικά κριτήρια μπορούν να αξιολογηθούν ανεπαρκώς. Τέταρτον, οι βλάβες της λευκής ουσίας που εμφανίζονται στην μαγνητική τομογραφία, οι οποίες σχετίζονται με την εγκεφαλική υποαιμάτωση ή ισχαιμία, είναι δεν θεωρούνται ειδικά ευρήματα ακόμη και αν ερμηνεύονται ως διαγνωστικά. Πέμπτον, πολλοί ασθενείς με αγγειακή άνοια έχουν και άλλες αιτίες άνοιας (π.χ. νόσος του Alzheimer – μικτή άνοια).

Τα διαγνωστικά κριτήρια των Αγγειακών Ανοιών

Η διάγνωση της ΑΑ, στηρίζεται από:

ύπαρξη αμφοτερόπλευρης εντόπισης εστιακών νευρολογικών σημείων, παρόντων ή παροδικών
το ιστορικό του ασθενούς και η
παρουσία παρεγχυματωδών βλαβών στις απεικονιστικές εξετάσεις

Αμφοτερόπλευρα εστιακά νευρολογικά σημεία. Η αμφοτερόπλευρη εντόπιση των ανατομικών βλαβών αποτελεί το σημαντικότερο διαγνωστικό κριτήριο και προκαλεί συχνά ουρολογικά προβλήματα και διαταραχές της βάδισης. Η παρουσία δυσφαγίας και δυσαρθρίας οδηγούν στο ψευδοπρομηκικό σύνδρομο, το οποίο προέχει κυρίως σε υποφλοιώδεις μορφές, ενώ η παρουσία πλαγίωσης και αφασικών διαταραχών είναι σημεία που αφορούν περισσότερο φλοιώδεις βλάβες.
β) Στο ιστορικό του ασθενούς περιγράφεται η απότομη έναρξη, η εξέλιξη και οι διακυμάνσεις των διαταραχών κατά περιόδους. Σε ορισμέ-νες άνοιες τα σημεία αυτά δεν υφίστανται επειδή η πάθηση εξελίσσεται με βραδύ ρυθμό και θα πρέπει να καθορισθεί εάν υπάρχει ακριβής χρονολογική σχέση μεταξύ της έναρξης της άνοιας και της εμφάνισης ενός εγκεφαλικού επεισοδίου. Η νευροψυχολογική εξέταση δεν μπορεί να διαφοροδιαγνώσει την Αγγειακή Άνοια από άνοια εκφυλιστικής αιτιολογίας. Στις υποφλοιώδεις Αγγειακές άνοιες υποστηρίζεται ότι η προσωπικότητα διατηρείται καλύτερα αλλά, υπάρχει μεγαλύτερη συναισθηματική αστάθεια και κατάθλιψη.
γ) Ιδιαίτερης σημασίας είναι τα απεικονιστικά ευρήματα. Στην αξονική τομογραφία του εγκεφάλου παρατηρούνται υπόπυκνες περιοχές, οι οποίες σημαίνουν θρομβώσεις ή ενδοεγκεφαλικά αιματώματα, συνήθως παλαιά, συνδεδεμένα με φλοιώδη ατροφία. Τα ευρήματα είναι σημαντικότερα όταν είναι αμφοτερόπλευρα και εντοπίζονται κυρίως σε φλοιώδεις άλω που έχουν σχέση με νοητικές λειτουργίες (οι μετωπιαίοι λοβοί, οι κρο-ταφοβρεγματικές συνειρμικές φλοιώδεις άλω). Η αξονική τομογραφία αποσαφηνίζει ορισμένες αιτίες ανατάξιμων ανοιών, όπως τα χρόνια υποσκληρίδια αιματώματα, τα μετωπιαία μηνιγγιώματα και τον υδροκέ-φαλο ποικίλης τάσης. Τέλος, η ΜRI επιτρέπει ανίχνευση μικρότερων υποφλοιωδών ανωμαλιών της λευκής ουσίας και υπάρχει ικανοποιητική συσχέτιση μεταξύ αξονικής τομογραφίας και ΜRI σε εικόνες εμφράκτου.

Θεραπεία

Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί το φάρμακο που δωρίζει την ίαση στην άνοια. Η θεραπεία της Αγγειακής Άνοια περιορίζεται στην πρόληψη. Σημαντική είναι η αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου όπως η υπέρταση, η υπερχοληστεριναιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης. Επίσης θα πρέπει να γίνεται αποφυγή κατανάλωσης τοξίνων όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ.

Η ορθότερη φαρμακευτική αγωγή είναι η προσαρμογή και επαναπροσδιορισμός του τρόπου ζωής του ασθενούς.

Dr. Νικήτας Αρναούτογλου

Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής

Εξειδικευμένος στα θέματα Ψηχογηριατρικής