Επιλόχεια Κατάθλιψη

Το φαινόμενο όπου μία γυναίκα μετά τη γέννα εμφανίζεται «πεσμένη» και δυστυχισμένη δίχως να ενδιαφέρεται για το νεογέννητο μωρό της ονομάζεται επιλόχεια κατάθλιψη. Σε αυτές τις περιπτώσεις η λεχώνα ή η νεαρή μητέρα μπορεί να νιώθει χειρότερα συγκεκριμένες στιγμές της ημέρας. Να δακρύζει και να δείχνει ότι δεν ενδιαφέρεται για το τέκνο της. Αυτό βέβαια πολλές φορές μπορεί να την κάνει να αισθάνεται ενοχικά. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να έχει καλές μέρες οι οποίες σας κάνουν να ελπίζετε ότι όλα τελείωσαν. Όταν όμως ακολουθούνται από «κακιές» μέρες, αυτό είναι πολύ απογοητευτικό. Αυτή η κατάσταση μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οδυνηρή εφόσον περιμένατε με τόση ανυπομονησία το μωρό σας όλους τους μήνες της εγκυμοσύνης. Μπορεί να νιώθετε ένοχη για τα συναισθήματά σας αυτά, ή ακόμα να νιώθετε ότι δεν μπορείτε να τα βγάλετε πέρα με το ρόλο σας ως μητέρα. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες, ή ακόμα και μήνες. Τα άτομα με ήπια επιλόχεια κατάθλιψη μπορούν να βοηθηθούν λαμβάνοντας υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους τους. Άτομα με κατάθλιψη πιο βαριάς μορφής θα χρειαστούν επιπρόσθετη βοήθεια από τον ιατρό τους, την ιατρική επισκέπτρια, ή σε ορισμένες περιπτώσεις από ψυχολόγο ή ψυχίατρο.

Περίπου  1 στις 10 γυναίκες έχει επιλόχεια κατάθλιψη μετά τη γέννα. Αν δε δοθεί θεραπευτική αγωγή μπορεί να κρατήσει για μήνες, ή ορισμένες φορές και περισσότερο.

Τι νιώθουν οι γυναίκες που υποφέρουν από Επιλόχεια Κατάθλιψη;

Τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης αποτελούν την:

1) Ευερεθιστότητα (να αρχίσετε να θυμώνετε εύκολα με άλλα παιδιά ή και με το δικό σας παιδί ή ν’ αρχίσετε να γκρινιάζετε στο σύντροφό σας),

2) Κόπωση

3) Αϋπνία

4) ανορεξία

5) Απώλεια της ικανότητας ευχαρίστησης

5) Νιώθετε ανίκανη να ανταπεξέλθετε

5) Ενοχές

6) Άγχος

Άλλα ψυχικά προβλήματα μετά τη γέννα

Επιλόχεια ψύχωση

Πρόκειται για μια σοβαρή πάθηση η οποία χρειάζεται επειγόντως θεραπεία και υποστήριξη. Προσβάλλει περίπου 1 στις 500 γυναίκες, συνήθως μερικές μέρες ή εβδομάδες μετά τη γέννα. Μπορεί να έχετε γρήγορες αλλαγές στη διάθεσή σας, περίεργες πεποιθήσεις, ή να ακούτε φωνές και να συμπεριφέρεστε περίεργα ή απρόβλεπτα. Αν συμβαίνει αυτό θα χρειαστείτε ιατρική βοήθεια και υποστήριξη. Ίσως χρειαστεί να εισαχθείτε στο νοσοκομείο όπου μπορείτε να έχετε και το μωρό σας μαζί όσο θα αναρρώνετε. Έχετε περισσότερες πιθανότητες να πάθετε επιλόχεια ψύχωση αν έχετε:

• οικογενειακό ιστορικό επιλόχειας ψύχωσης
• οικογενειακό ιστορικό διπολικής (μανιοκαταθλιπτικής) διαταραχής
• προηγούμενο επεισόδιο επιλόχειας ψύχωσης ή διπολικής διαταραχής.

Είναι σημαντικό να ενημερώσετε τους ιατρούς σας και τις μαίες σχετικά με οποιοδήποτε από τα παραπάνω ενόσω είστε έγκυος, καθώς η θεραπεία που θα σας δοθεί μπορεί να ελαττώσει τον κίνδυνο να πάθετε επιλόχεια ψύχωση. Αν και πρόκειται για σοβαρή ασθένεια, με την κατάλληλη θεραπεία μπορείτε να αναρρώσετε πλήρως.

Μελαγχολία της λοχίας

Την τρίτη ή τέταρτη ημέρα μετά τη γέννα, περίπου οι μισές από τις νέες μητέρες νιώθουν έτοιμες να κλάψουν, «πεσμένες» και καθόλου σίγουρες για τον εαυτό τους. Αυτό είναι γνωστό ως «μελαγχολία της λοχίας» και περνάει μετά από μερικές ημέρες.

Πότε παρουσιάζεται η επιλόχεια κατάθλιψη;

Οι περισσότερες περιπτώσεις επιλόχειας κατάθλιψης αρχίζουν μέσα σε ένα μήνα από τη γέννα, αλλά μπορεί να αρχίσει και μέχρι έξι μήνες αργότερα.

Τι την προκαλεί;

Δεν ξέρουμε αρκετά για τους λόγους που προκαλούν την επιλόχεια κατάθλιψη ώστε να είμαστε σίγουροι για το ποια άτομα έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από αυτή. Το πιθανότερο είναι ότι δεν υπάρχει μόνο ένας λόγος, αλλά διάφοροι στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να την προκαλέσουν. Ξέρουμε ότι μία γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να υποφέρει από επιλόχεια κατάθλιψη εάν:

• είχε και παλαιότερα κατάθλιψη (κυρίως εάν είχε επιλόχεια κατάθλιψη)
• ο σύντροφός της δεν την στηρίζει
• το μωρό της γεννήθηκε πρόωρα ή είναι άρρωστο
• έχασε η ίδια τη μητέρα της όταν ήταν παιδί
• σε μικρή χρονική περίοδο υπέφερε από πολύ άγχος.

Για παράδειγμα, λόγω του θανάτου κάποιου κοντινού προσώπου, απώλειας της εργασίας της ή της εργασίας του συντρόφου της, οικονομικών προβλημάτων ή προβλημάτων με το σπίτι.

Ωστόσο, μπορεί κάποιος να πάθει επιλόχεια κατάθλιψη ακόμα κι αν δεν έχει συμβεί τίποτε από τα παραπάνω και δεν υπάρχει προφανής λόγος. Εξάλλου, το να έχει κάποιος αυτά τα προβλήματα δε σημαίνει αναγκαστικά ότι θα πάθει επιλόχεια κατάθλιψη.

Τι συμβαίνει με τις ορμόνες;

Τα επίπεδα των οιστρογόνων, της προγεστερόνης, καθώς και άλλων ορμονών που συνδέονται με τη σύλληψη και τη γέννα, πέφτουν ξαφνικά όταν γεννηθεί το μωρό. Το πώς ακριβώς επηρεάζουν τη διάθεση και τα συναισθήματα δεν είναι ξεκάθαρο. Δεν έχουν βρεθεί σημαντικές διαφορές στην αλλαγή των ορμονών στις γυναίκες που πάσχουν από επιλόχεια κατάθλιψη με αυτές που δεν πάσχουν, και δεν έχουν βρεθεί στοιχεία από έρευνες που να δείχνουν ότι αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος που συμβάλλει στην κατάθλιψη. Οι ορμονικές αλλαγές μπορεί να παίζουν πιο σημαντικό ρόλο στην μελαγχολία της λοχίας και στην επιλόχεια ψύχωση.

Οι μητέρες που πάσχουν από Επιλόχεια Κατάθλιψη κάνουν κακό στα μωρά τους;

Πολύ σπάνια, αν και συχνά οι μητέρες που πάσχουν από κατάθλιψη ανησυχούν ότι αυτό μπορεί να συμβεί. Μπορεί να βοηθήσει το να συζητήσετε για τα συναισθήματά σας με τον γιατρό σας ή την ιατρική επισκέπτρια.

Μερικές φορές, λόγω της υπερβολικής κούρασης και απελπισίας, μπορεί να νιώσετε ότι θέλετε να χτυπήσετε ή να ταρακουνήσετε το μωρό σας. Πολλές μητέρες (και πατέρες) νιώθουν έτσι μερικές φορές, όχι μόνο όσοι πάσχουν από επιλόχεια κατάθλιψη. Ωστόσο, ακόμα κι αν νιώθουν έτσι μερικές φορές, οι περισσότερες μητέρες ποτέ δεν πραγματοποιούν τις σκέψεις αυτές. Το ίδιο ισχύει και όταν η μητέρα πάσχει από επιλόχεια κατάθλιψη.

Τι μπορεί να γίνει για να βοηθηθούν;

Αρχικά, πρέπει να αναγνωριστεί ότι το άτομο πάσχει από κατάθλιψη. Στο παρελθόν συχνά παραβλεπόταν ή θεωρούνταν απλώς μελαγχολία της λοχίας.

Μπορεί να μην ξέρετε τι σας συμβαίνει και να ντρέπεστε να παραδεχτείτε ότι δεν νιώθετε και πολύ χαρούμενη που γίνατε μητέρα. Μπορεί ν’ ανησυχείτε ότι αν το παραδεχτείτε θα σας πάρουν το μωρό σας. Αυτό είναι πολύ απίθανο. Ο ιατρός σας, η ιατρική επισκέπτρια, ή η μαία θέλουν να σας βοηθήσουν να γίνετε καλύτερα ώστε να μπορείτε να χαρείτε και να φροντίσετε το μωρό σας.

Ο κόσμος σήμερα είναι πιο ενημερωμένος για την κατάθλιψη, οπότε η επιλόχεια κατάθλιψη δεν θα πρέπει να διαφεύγει των ιατρών τόσο συχνά. Ένα ερωτηματολόγιο, όπως το ερωτηματολόγιο του Εδιμβούργου για τη διαβάθμιση της επιλόχειας κατάθλιψης, μπορεί να βοηθήσει τις ιατρικές επισκέπτριες και τους γιατρούς να εντοπίσουν την επιλόχεια κατάθλιψη.

Τρόποι για να βοηθήσετε τον εαυτό σας

Εκφράστε τα συναισθήματά σας

Εάν νιώθετε δυστυχισμένη, ευερέθιστη, ανίκανη, φοβισμένη και δεν έχετε ενδιαφέρον για το μωρό σας τότε πείτε το σε κάποιον. Πολλές άλλες γυναίκες έχουν νιώσει έτσι. Εάν νιώθετε ότι δεν μπορείτε να μιλήσετε στην οικογένειά σας ή στους φίλους σας, μιλήστε στην ιατρική επισκέπτρια ή στον ιατρό σας. Αυτοί ξέρουν ότι τα συναισθήματα αυτά είναι συνηθισμένα και ξέρουν πώς να βοηθήσουν.

Μην αφήσετε τη διάγνωση να σας φοβίσει. Τουλάχιστον ξέρετε ποιο είναι το πρόβλημα, ότι είναι ένα πρόβλημα που πολλές άλλες μητέρες έχουν βιώσει, κι ότι θα γίνετε καλύτερα με το καιρό. Μπορεί να βοηθήσει τον σύντροφό σας, τους φίλους και την οικογένειά σας να ξέρουν τι συμβαίνει ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν τι περνάτε και να μπορέσουν να βοηθήσουν.

Τρόποι με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν οι άλλοι

Μη σοκαριστείτε ή απογοητευτείτε αν η γυναίκα σας, η σύντροφός σας, η αδερφή σας ή η φίλη σας, σας εκμυστηρευτεί ότι νιώθει άσχημα από τότε που γέννησε. Ακούστε την και φροντίστε να λάβει την απαραίτητη υποστήριξη.

Προσπαθήστε να μη σοκαριστείτε ή απογοητευτείτε εάν διαγνωσθεί Επιλόχεια Κατάθλιψη· μπορεί να θεραπευτεί αποτελεσματικά και η αγαπημένη σας να γίνει καλά.

Κάντε ό,τι μπορείτε για να βοηθήσετε με τα πρακτικά πράγματα που πρέπει να γίνουν όσο η σύντροφός σας νιώθει ότι δεν μπορεί να τα κάνει: ψώνια, άλλαγμα και τάισμα του μωρού, ή δουλειές στο σπίτι. Μπορεί να είναι δύσκολα για λίγο καιρό αλλά αξίζει τον κόπο.

Σιγουρευτείτε ότι γνωρίζετε ακριβώς τι συμβαίνει και ότι ξέρετε πώς να βοηθήσετε, ειδικά εάν είστε ο σύντροφος της μητέρας.

Φροντίστε να έχετε κι εσείς ο ίδιος υποστήριξη. Αν πρόκειται για το πρώτο σας παιδί, μπορεί να νιώθετε παραμελημένος τόσο λόγω του μωρού, όσο και λόγω των αναγκών της συντρόφου σας. Προσπαθήστε να μη δυσανασχετείτε. Η σύντροφός σας χρειάζεται την υποστήριξη και την ενθάρρυνσή σας. Το να προσφέρετε πρακτική βοήθεια με το μωρό, να ακούτε τη σύντροφό σας με κατανόηση, να κάνετε υπομονή και να της προσφέρετε στοργή και τρυφερότητα, καθώς και το να είστε θετικός, βοηθούν πολύ. Η σύντροφός σας θα το εκτιμήσει, ακόμα κι όταν γίνει καλύτερα.

Κι αν δε θέλω να λάβω θεραπεία;

Οι περισσότερες γυναίκες γίνονται καλύτερα μετά από μερικές εβδομάδες, μήνες, ή κάποιες φορές περισσότερο. Ωστόσο, αυτό συχνά σημαίνει ότι υποφέρουν πολύ. Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να καταστρέψει την εμπειρία της μητρότητας και να καταπονήσει τη σχέση σας με το μωρό σας και τον σύντροφό σας. Οπότε όσο λιγότερο διαρκεί, τόσο το καλύτερο. Είναι σημαντικό να λάβετε βοήθεια το συντομότερο δυνατό ώστε να μετριαστεί η κατάθλιψη, και να ενισχύσετε τη σχέση που αναπτύσσετε με το μωρό σας. Αυτό θα βοηθήσει την ανάπτυξη του μωρού σας μακροπρόθεσμα.

Μπορείς να θεραπευτείς μιλώντας για το πρόβλημά σου;

Μπορεί να είναι πολύ ανακουφιστικό απλώς να μιλάει κανείς σε έναν ακροατή με κατανόηση, συμπόνια, και χωρίς κριτική. Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας φίλος, συγγενής, κάποιος εθελοντής, κάποιος ιατρός, ή ειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό. Πολλά ιατρικά κέντρα παρέχουν πλέον συμβούλους, καθώς και εκπαιδευμένες ιατρικές επισκέπτριες οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν με την θεραπεία της επιλόχειας κατάθλιψης.

Υπάρχουν και πιο εξειδικευμένες ψυχολογικές θεραπείες. Η Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε και να βρείτε  μια λύση για την κατάθλιψη εξετάζοντας το πώς σκέφτεστε για τον εαυτό σας, τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε γιατί πάθατε κατάθλιψη εξετάζοντας γεγονότα που σας συνέβησαν στο παρελθόν.

Οι θεραπείες αυτές μπορούν να κανονιστούν μέσω είτε του ιατρού σας, κάποιας νοσοκόμας ειδικευμένης σε ψυχιατρικά περιστατικά, κάποιου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου.

Υπάρχουν προβλήματα με αυτές τις θεραπείες;

Οι θεραπείες αυτές είναι συνήθως πολύ ασφαλείς, αλλά μπορεί να έχουν και ανεπιθύμητες επιπτώσεις. Το να μιλάει κανείς για αυτά που του συμβαίνουν μπορεί να φέρει στην επιφάνεια δυσάρεστες αναμνήσεις από το παρελθόν και αυτό μπορεί να είναι οδυνηρό. Κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν ότι η θεραπεία αυτού του είδους καταπονεί τη σχέση με το σύντροφό τους.

Σιγουρευτείτε ότι μπορείτε να εμπιστευθείτε τον ψυχολόγο σας και ότι έχει την κατάλληλη εκπαίδευση. Ένα άλλο πρόβλημα με την ψυχοθεραπεία είναι ότι σε μερικές περιοχές της Βρετανίας είναι ακόμα δύσκολο να λάβετε τέτοιου είδους θεραπεία. Υπάρχουν μεγάλες λίστες αναμονής, οπότε μπορεί να μην λάβετε θεραπεία για αρκετό καιρό.

Υπάρχουν χάπια;

Εάν έχετε κατάθλιψη πιο βαριάς μορφής, ή εάν η κατάθλιψή σας δεν έχει βελτιωθεί λαμβάνοντας βοήθεια και υποστήριξη, ίσως βοηθήσει κάποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακο. Τα αντικαταθλιπτικά παίρνουν περίπου δύο εβδομάδες για να αρχίσουν να ενεργούν και θα πρέπει να παίρνονται για έξι μήνες αφού αρχίσετε να νιώθετε καλύτερα.

Ποια είναι η δράση τους;

Η δράση των αντικαταθλιπτικών δεν είναι εξακριβωμένη αλλά επηρεάζουν την δράση δύο χημικών ουσιών στον εγκέφαλο, της σεροτονίνης (γνωστή και ως 5HT) και της νοραδρεναλίνης.

Τα αντικαταθλιπτικά χάπια έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες;

Τα καινούρια αντικαταθλιπτικά είναι σχετικά ασφαλή. Μπορεί να προκαλέσουν ναυτία ή αύξηση του άγχους, αρχικά, αλλά αυτές οι παρενέργειες συνήθως εξασθενούν μετά από λίγο. Μερικά μπορεί να φέρουν υπνηλία ή ξηροστομία. Εάν θηλάζετε, φροντίστε να ενημερώσετε τον ιατρό σας. Για πολλά αντικαταθλιπτικά δεν υπάρχουν στοιχεία ότι προκαλούν προβλήματα στα μωρά που θηλάζουν, οπότε συνήθως μπορείτε να θηλάζετε ενώ τα παίρνετε. Ωστόσο, αυτή είναι δική σας απόφαση∙ ο ιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει δίνοντάς σας συμβουλές και πληροφορίες.

Ορισμένα άτομα έχουν στερητικά συμπτώματα όταν σταματούν αυτά τα φάρμακα, οπότε το καλύτερο είναι να τα ελαττώσετε σταδιακά.

Οι ορμόνες έχουν προταθεί ως θεραπεία για την επιλόχεια κατάθλιψη. Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο ότι λειτουργούν και έχουν κι αυτές κινδύνους, ειδικά εάν είχατε θρομβώσεις οποιουδήποτε είδους.

Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις;

Υπάρχουν κάποια στοιχεία ότι η συστηματική άσκηση μπορεί να τονώσει τη διάθεσή σας και να βοηθήσει, κάνοντάς σας να νιώθετε λιγότερο απομονωμένη. Μπορεί να σας ωφελήσει η γυμναστική μαζί με άλλους ανθρώπους.

Τελικά πια θεραπεία είναι η καλύτερη;

Όλοι μπορούν να δοκιμάσουν τα απλά βήματα που περιγράφει αυτό το φυλλάδιο. Οι ψυχοθεραπεία και τα αντικαταθλιπτικά είναι το ίδιο αποτελεσματικά, αλλά είναι πιο πιθανό να σας συστήσουν αντικαταθλιπτικά εάν η κατάθλιψή σας είναι βαριάς μορφής ή εάν την είχατε  για πολύ καιρό. Επίσης δρουν λίγο γρηγορότερα από την ψυχοθεραπεία.

Η ψυχοθεραπεία και τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να δοθούν μαζί. Ο ιατρός σας ή η ιατρική επισκέπτρια θα σας συμβουλέψουν πρόθυμα για το τι είναι καλύτερο για εσάς. Κάποιες φορές βοηθάει το να συζητάτε τις επιλογές σας με την οικογένεια σας ή με κάποιον στενό φίλο. Είναι σημαντικό να νιώθετε άνετα με την επιλογή βοήθειας και θεραπείας σας.

Μητέρες με ειδικές ανάγκες

Οι μητέρες που έχουν ιστορικό προβλημάτων ψυχικής υγείας, σωματική αναπηρία ή μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα. Επίσης αντιμετωπίζουν επιπρόσθετη κριτική και έλεγχο από τους άλλους, πράγμα το οποίο είναι το ίδιο δύσκολο. Τα άτομα αυτά θα πρέπει να λαμβάνουν επιπρόσθετη βοήθεια και υποστήριξη για να μπορέσουν να κρατήσουν τον εαυτό τους και το μωρό τους καλά.

Αυτό-βοήθεια

Δεν ξέρουμε ακόμα αρκετά για την επιλόχεια κατάθλιψη ώστε να μπορούμε να την αποτρέψουμε αλλά μερικές συμβουλές αποδεικνύονται χρήσιμες:

• ΜΗΝ προσπαθείτε να γίνετε η «σούπερ- γυναίκα». Προσπαθήστε να κάνετε λιγότερα πράγματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας και φροντίστε να μην κουράζεστε πολύ. Εάν είστε στη δουλειά, φροντίστε να τρώτε κανονικά και βάλτε τα πόδια σας ψηλά στο διάλειμμα.
• ΜΗ μετακομίσετε  (εάν αυτό είναι εφικτό) ενώ είστε έγκυος ή μέχρι το μωρό σας να γίνει έξι μηνών.
• Δημιουργήστε φιλίες με άλλα ζευγάρια που περιμένουν παιδί ή που μόλις απέκτησαν παιδί. Αυτό θα σας προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, όπως το ότι στο μέλλον θα μπορείτε να αφήνετε το μωρό σας εκεί για να σας το προσέχουν.
• Βρείτε  κάποιον στον οποίο μπορείτε να μιλήσετε. Βοηθάει πάρα πολύ το να έχετε ένα στενό φίλο στον οποίο μπορείτε να στραφείτε.
• Πάτε σε μαθήματα ανώδυνου τοκετού και πάρτε μαζί και τον σύντροφό σας.

Κρατείστε επαφή με τον γιατρό σας και την ιατρική σας επισκέπτρια εάν έχετε υποφέρει ξανά από επιλόχεια κατάθλιψη. Αυτό θα βοηθήσει στην έγκαιρη αναγνώριση οποιωνδήποτε συμπτωμάτων επιλόχειας κατάθλιψης οπότε θα μπορείτε ν’ αρχίσετε αμέσως θεραπεία

Αφού το μωρό σας γεννηθεί:

• Αδράξτε κάθε ευκαιρία ξεκούρασης. Προσπαθήστε να μάθετε να παίρνεται γρήγορους ύπνους. Ο σύντροφός σας μπορεί να ταΐσει το μωρό με το μπιμπερό τη νύχτα. Εάν θέλετε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το δικό σας μητρικό γάλα για το σκοπό αυτό.
• Τρώτε καλά. Υγιεινά φαγητά όπως σαλάτες, φρέσκα λαχανικά, φρούτα, φρουτοχυμοί, γάλα και δημητριακά, κάνουν όλα καλό. Είναι γεμάτα βιταμίνες και δε χρειάζεται να μαγειρευτούν.
• Βρείτε το χρόνο για να περάσετε καλά με το σύντροφό σας. Προσπαθήστε να βρείτε μια μπέιμπι σίτερ και βγείτε μαζί έξω για φαγητό ή για να βρεθείτε με φίλους.
• Προσπαθήστε να διατηρείτε τη σεξουαλική σας σχέση με το σύντροφό σας· τουλάχιστον δώστε του ένα φιλί, μια αγκαλιά, ένα χάδι. Αυτό θα σας ευχαριστήσει και τους δυο και θα βοηθήσει στο να επανέλθουν τα συναισθήματα σεξουαλικής έλξης συντομότερα. Μη νιώθετε ενοχές εάν αυτό παίρνει χρόνο.
• ΜΗΝ κατηγορείτε τον εαυτό σας ή το σύντροφό σας: η ζωή σας είναι δύσκολη σε αυτή τη φάση και η κούραση και η οξυθυμία και των δυο σας μπορεί να οδηγήσει σε καυγάδες. Το να φωνάζετε ο ένας στον άλλο μπορεί να αποδυναμώσει τη σχέση σας, τη στιγμή που πρέπει να είναι όσο γίνεται δυνατότερη.
• ΜΗ φοβάστε να ζητήσετε βοήθεια όταν τη χρειάζεστε. Εάν μάθατε για την επιλόχεια κατάθλιψη μέσω των μαθημάτων ανώδυνου τοκετού (και μέσω φυλλαδίων σαν κι αυτό), μπορεί να αναγνωρίσετε τα προειδοποιητικά σημάδια πριν από τους άλλους.

Πηγή: RCPsych  https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/translations/greek/postnatal-depression