Τύποι Ψυχωσικών Διαταραχών

Οι ψυχωσικές διαταραχές δεν είναι μια ενιαία πάθηση, αλλά περιλαμβάνουν διάφορες μορφές, όπως:

1. Σχιζοφρένεια: Είναι η πιο γνωστή ψυχωσική διαταραχή και χαρακτηρίζεται από επίμονα συμπτώματα ψύχωσης, όπως παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις, καθώς και από αρνητικά συμπτώματα όπως κοινωνική απόσυρση και απώλεια συναισθηματικής έκφρασης.
2. Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή: Συνδυάζει συμπτώματα σχιζοφρένειας και διαταραχών της διάθεσης, όπως κατάθλιψη ή μανία.
3. Σύντομη ψυχωσική διαταραχή: Εμφανίζεται ξαφνικά και διαρκεί λιγότερο από ένα μήνα. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα έντονου στρες ή τραύματος.
4. Ψυχωσική διαταραχή λόγω γενικής ιατρικής κατάστασης: Προκαλείται από κάποια ιατρική κατάσταση, όπως όγκος στον εγκέφαλο ή λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος.
5. Ψυχωσική διαταραχή που προκαλείται από ουσίες: Οφείλεται σε χρήση ή απόσυρση από ψυχοδραστικές ουσίες, όπως αλκοόλ ή ναρκωτικά.

Συμπτώματα

Τα κύρια συμπτώματα της ψύχωσης χωρίζονται σε θετικά και αρνητικά:

Θετικά συμπτώματα: Αυτά είναι “προσθήκες” στην κανονική συμπεριφορά και περιλαμβάνουν:

• Παραληρητικές ιδέες: Λανθασμένες πεποιθήσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και δεν αλλάζουν παρά τις αντικρουόμενες αποδείξεις.
• Ψευδαισθήσεις: Ψευδείς αισθητηριακές εμπειρίες, όπως ακοή φωνών ή όραση πραγμάτων που δεν υπάρχουν.
• Αποδιοργανωμένη σκέψη και ομιλία: Δυσκολία στην οργάνωση των σκέψεων, που συχνά οδηγεί σε ασυνάρτητη ομιλία.
• Αποδιοργανωμένη ή κατατονική συμπεριφορά: Συμπεριφορές που φαίνονται παράξενες ή ανεξήγητες, καθώς και έλλειψη κινητικότητας ή αντίδρασης.

Αρνητικά συμπτώματα: Αυτά είναι “απώλειες” από την κανονική συμπεριφορά και περιλαμβάνουν:

• Αμβλύ συναισθηματικό εύρος: Μείωση στην ικανότητα έκφρασης συναισθημάτων.
• Αναγωγή στην κοινωνική απομόνωση: Έλλειψη ενδιαφέροντος για κοινωνικές δραστηριότητες.
• Αντιληπτική φτώχεια: Αδυναμία εμπλοκής σε δημιουργικές ή παραγωγικές δραστηριότητες.

Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου

Η ακριβής αιτία των ψυχωσικών διαταραχών είναι άγνωστη, αλλά θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γενετικών, βιολογικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων.

Γενετικοί παράγοντες: Οι ψυχωσικές διαταραχές έχουν τάση να εμφανίζονται στις οικογένειες, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι γενετικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο.

Βιολογικοί παράγοντες: Ανωμαλίες στη χημεία του εγκεφάλου, ιδιαίτερα στις νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη και η γλουταμάτη, σχετίζονται με την εμφάνιση ψύχωσης. Επίσης, δομικές ανωμαλίες στον εγκέφαλο μπορούν να είναι παράγοντες κινδύνου.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Έκθεση σε στρεσογόνες καταστάσεις, χρήση ναρκωτικών, και περιγεννητικοί παράγοντες όπως υποξία κατά τη γέννηση μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη ψυχωσικών διαταραχών.

Ψυχολογικοί παράγοντες: Τραύματα, κακοποίηση και άλλες ψυχολογικές δυσκολίες κατά την παιδική ηλικία μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο.

Διάγνωση

Η διάγνωση των ψυχωσικών διαταραχών γίνεται συνήθως από ψυχίατρο ή κλινικό ψυχολόγο μέσω μιας σειράς αξιολογήσεων και εξετάσεων που περιλαμβάνουν:

• Ψυχολογική εκτίμηση: Συνέντευξη και ψυχολογικές δοκιμασίες για την αξιολόγηση των συμπτωμάτων και της νοητικής κατάστασης.
• Ιατρικές εξετάσεις: Εξετάσεις αίματος, τομογραφίες και άλλες διαγνωστικές εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλες ιατρικές αιτίες των συμπτωμάτων.
• Ιστορικό: Λήψη πλήρους ιατρικού και ψυχιατρικού ιστορικού.

Θεραπεία

Η θεραπεία των ψυχωσικών διαταραχών είναι πολύπλευρη και περιλαμβάνει:

Φαρμακευτική αγωγή: Τα αντιψυχωσικά φάρμακα είναι η κύρια θεραπεία και βοηθούν στον έλεγχο των θετικών συμπτωμάτων. Υπάρχουν δύο κατηγορίες:

• Τυπικά αντιψυχωσικά: Τα παλαιότερα φάρμακα, όπως η αλοπεριδόλη, που μπορεί να έχουν περισσότερες παρενέργειες.
• Άτυπα αντιψυχωσικά: Νεότερα φάρμακα, όπως η ρισπεριδόνη και η ολανζαπίνη, με λιγότερες παρενέργειες.

Ψυχοκοινωνική υποστήριξη: Περιλαμβάνει διάφορες μορφές ψυχοθεραπείας και κοινωνικής υποστήριξης:

• Γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Βοηθά τους ασθενείς να αναγνωρίσουν και να τροποποιήσουν τις στρεβλές σκέψεις και συμπεριφορές.
• Ψυχοεκπαίδευση: Εκπαίδευση των ασθενών και των οικογενειών τους σχετικά με την ασθένεια και τις στρατηγικές διαχείρισής της.
• Υποστηρικτικές ομάδες: Ομάδες αυτοβοήθειας και υποστήριξης από ομοιοπαθείς.

Αποκατάσταση: Στόχος της αποκατάστασης είναι να βοηθήσει τους ασθενείς να επανενταχθούν στην κοινωνία και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Περιλαμβάνει:

• Εργασιακή αποκατάσταση: Βοήθεια στην εύρεση και διατήρηση εργασίας.
• Κοινωνική αποκατάσταση: Προγράμματα για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και την ενίσχυση των κοινωνικών δικτύων.

Προοπτικές και Πρόληψη

Η πρόγνωση για τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές ποικίλλει. Με την κατάλληλη θεραπεία, πολλοί ασθενείς μπορούν να ζήσουν μια παραγωγική ζωή. Ωστόσο, κάποιοι μπορεί να αντιμετωπίσουν χρόνια προβλήματα και υποτροπές. Η πρώιμη διάγνωση και παρέμβαση είναι κρίσιμες για την καλύτερη πρόγνωση.

Η πρόληψη επικεντρώνεται στη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου και στην παροχή υποστήριξης σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο. Περιλαμβάνει την εκπαίδευση σχετικά με τις ψυχωσικές διαταραχές, την ενίσχυση των ψυχολογικών δεξιοτήτων και την προώθηση της υγιούς ζωής.

Σε συνοψί, η ψυχωσική διαταραχή είναι μια περίπλοκη και πολυδιάστατη κατάσταση που απαιτεί ολιστική και συνεχή προσέγγιση στη θεραπεία και την υποστήριξη. Με τη σωστή φροντίδα, τα άτομα με ψύχωση μπορούν να πετύχουν σημαντική βελτίωση στην ποιότητα ζωής τους.